از دیدگاه تاریخی، چشم پزشکی اولین شاخه پزشکی است که از لیزر در درمان بیماری ها بهره گرفته است و هم اکنون نیز جایگاه ویژه ای در معالجه انواع بیماری های چشم دارد. نخستین عمل چشم پزشکی لیزری توسط دکتر یوناس پالیکاریس یونانی با استفاده از لیزر اگزایمر [1] برای برداشت لایه نازکی از قرنیه انجام شد.

در شاخه لیزر تراپی، بافت چشم را به دو دسته کلی تقسیم می کنند:

  1. بخش قدامی: قرنیه [2]، صلبیه [3]، جسم مژگانی [4] و عنبیه [5]
  2. بخش خلفی: عدسی [6]، زجاجیه [7] و شبکیه [8]


تصویر آناتومی چشم انسان


تکنیک های مختلف لیزر تراپی چشم

روش های لیزری که به منظور درمان بیماری های چشم مورد استفاده قرار می گیرند عبارتند از:

  • لیزیک (LASIK)
  • لازک (LASEK)
  • Smile
  • RK
  • PRK

همچنین، از تکنیک های اپتیک و لیزر برای عکسبرداری های ظریف با دقت میکرومتر در تشخیص بیماری های چشم استفاده می شود که از جمله مهمترین آنها می توان از روش تومورشناسی همدوس اپتیکی [9] (OCT) نام برد.



انواع لیزرهای چشم پزشکی

در چشم پزشکی، طیف وسیعی از لیزرها مورد استفاده قرار می گیرند که تمامی نواحی فرابنفش، مرئی و مادون قرمز را در بر می گیرند.

  • لیزر یونی کریپتون (Kr) به رنگ های زرد (لایه رنگدانه دار)، 568 نانومتر – زرد 530 نانومتر – قرمز (مشیمیه) 647 نانومتر – سبز 521 نانومتر
  • لیزر ان.دی.یاگ (Nd:YAG) پیوسته و پالسی QSW (Q-switch) در خط های 1064 و 532 نانومتر
  • لیزر اگزایمر آرگون فلوراید (ArF) در طول موج 193 نانومتر
  • لیزر هولمیوم یاگ (Ho:YAG) در طول موج 2120 نانومتر
  • لیزر اربیوم یاگ (Er:YAG) در طول موج 2940 نانومتر
  • لیزر گاز کربنیک (CO2) در طول موج 10600 نانومتر
  • لیزر یونی آرگون (Ar) در طول موج های آبی و سبز
  • لیزر Nd:YLF در طول موج 1047 , 1053 نانومتر
  • لیزرهای دیودی در طول موج 800 نانومتر
  • لیزرهای فمتو ثانیه (fs)
  • لیزر دای (رنگینه ای)


لیزر تراپی بخش قدامی چشم

مواد تشکیل دهنده:

رشته های کلاژن و آب میان بافتی. در بافت قرنیه عروق خونی وجود ندارد.

لیزر مناسب:

لیزر اگزایمر آرگون فلوراید (ArF)

کاربرد:

  • جراحی انکساری قرنیه (کراتکتومی)، اصلاح نزدیک بینی و آستیگماتیسم، دوربینی
  • برطرف کردن آسیب های بافتی (درمان قرنیه ناهنجار، آزردگی های ناشی از عوامل خارجی و پیوندهای قرنیه

مواد تشکیل دهنده:

بافت متراکم فیبروزی

مواد تشکیل دهنده:

شبکه عروقی

کاربرد:

درمان گلوکوم (گلوکومای زاویه باز)

مواد تشکیل دهنده:

رشته های کلاژن و سلول های رنگدانه دار

کاربرد:

گلوکوم (فشار چشم) یا گلوکومای انسدادی


لیزر تراپی بخش خلفی چشم

مواد تشکیل دهنده:

آب که با افزایش سن میزان آن کاهش می یابد، پتاسیم، پروتئین های محلول در آب کلسیم، پروتئین های نا محلول

لیزر مناسب:

لیزر ان.دی.یاگ (Nd:YAG) با پالس های پیکو ثانیه (ps)

کاربرد:

  • برداشت کپسول خلفی (posterior capsulotomy) عدسی
  • آب مروارید cataract

مکانیزم عمل:

در عمل جراحی لنز مبتلا به آب مروارید، بخش درونی لنز برش داده می شود.

مواد تشکیل دهنده:

حاوی تقریباً 98% آب است و 2% بقیه را سدیم کلراید و پروتئین های محلول در آب تشکیل می دهند.

مواد تشکیل دهنده:

عروق خونی و رنگدانه ( پیگمان اپیتلیوم، pigment epithelium )

لیزر مناسب:

لیزر یونی آرگون (Ar) با طول موج های آبی و سبز

کاربرد:

  • بستن عروق خونی باز شده و یا متوقف ساختن خونریزی در شبکیه
  • حفره های شبکیه
  • جدا شدگی شبکیه (retinal detachment)
  • ضایعات دیابتی شبکیه
  • انسداد ورید مرکزی
  • تباهی ماکولا در کهن سالی
  • تومورهای شبکه

مکانیزم عمل:

بافت پس از جذب باریکه لیزر گرم می شود. در هنگام بروز آثار حرارتی، پروتئین ها از حالت طبیعی خارج شده و آنزیم ها غیرفعال می شوند. به این ترتیب، فرآینده لخته شدن (congealment) آغاز می شود.


[1] Excimer Laser

[2] Cornea

[3] Sclera

[4] Ciliary body

[5] Iris

[6] Lens

[7] Vitreous body

[8] Retina

[9] Optical coherence tomography

ارتوپدی

جراحی لیزری زانو

درمان آرتروز زانو با لیزر جراحی زانو یکی از روش های درمانی برای دردهای مفصل زانو به ویژه آرتروز است که امروزه به کمک لیزر

ادامه مطلب »
علوم اعصاب

بیماری ام.اس. چیست؟

بیماری ام.اس. چیست؟ اسکلروز چندگانه[1] یا همان .M.S، یک بیماری مزمن وابسته به سیستم اعصاب مرکزی (CNS[2]) است که می تواند منجر به ناتوانی جسمی

ادامه مطلب »